De zin ‘Hebban olla vogala nestas hagunnan, …‘ is een voorbeeld van (oud-) Nederlands. Toch ziet deze zin er heel anders uit dan het huidige Nederlands en is de betekenis ervan voor ons niet onmiddellijk duidelijk. Het Nederlands is dus in de loop van de eeuwen behoorlijk veranderd. In dit college bekijken we hoe het Nederlands veranderd is en wat de oorzaken hiervoor zijn. We zullen daarbij fonologische, morfologische, lexicaal-semantische en syntactische veranderingen bestuderen aan de hand van tekstvoorbeelden uit verschillende periodes. We staan ook stil bij de verschillende factoren die een rol gespeeld hebben in het ontstaan van de Nederlandse standaardtaal.

In het tweede deel van het college gaan we in op het huidige Nederlands. Want ook in het huidige Nederlands is veel variatie te vinden. Zo wordt bijvoorbeeld in Groningen een andere variant van het Nederlands gesproken dan in Den Haag. We zullen aandacht besteden aan dialecten en de historische ontwikkeling hiervan. Ook staan we stil bij de verschillen tussen het Nederlands in Nederland en dat in Vlaanderen en buiten Europa. We zullen bekijken welke verschillen er zijn en hoe deze evolueren. Behalve deze geografische variatie bespreken we ook sociale en etnische variatie. We bekijken verschillende sociolecten en etnolecten: varianten van het Nederlands die door bepaalde groepen gesproken worden. Zo spreken bijvoorbeeld jongeren een ander soort Nederlands, met een afwijkende woordenschat. We zullen bekijken wat de status van sociolecten en etnolecten is en in hoeverre deze de Nederlandse standaardtaal beïnvloeden.

Het doel van het college is inzicht te krijgen in processen van taalverandering en in het ontstaan van de huidige variatie van het Nederlands.

Basistekst: Janssens, G., & Marynissen, A. (2011). Het Nederlands vroeger en nu. Leuven: Acco.